Wielka łuna w mroźną noc. Płoną bydgoskie spichrze! [58 lat po pożarze]

Krzysztof Błażejewski

Tysiące bydgoszczan 58 lat temu, w wyjątkowo zimny wieczór zebrało się w centrum miasta nad Brdą. Przygnębieni oglądali wielki pożar spichrzów.

W XVIII i XIX wieku, kiedy Brdą transportowano m.in. zboże z Kujaw, w Bydgoszczy zbudowano kilkanaście charakterystycznych spichlerzy z tzw. pruskiego muru do magazynowania ziarna. Większość z biegiem czasu niszczała, więc je rozbierano. Najlepiej i najdłużej „trzymał się” zespół pięciu takich budowli pomiędzy mostem Staromiejskim i Rybim Rynkiem zbudowanych w latach 1793-1800 przez kupca Samuela Gottlieba Engelmanna. Były one jednym z kilku reprezentacyjnych obiektów w mieście.

Składnica różnych dóbr

Spichrze zawsze służyły jako obiekty magazynowe. Kiedy ustał transport zboża Brdą, przechowywano w nich „różne różności”. W czasach PRL-u takie obiekty, jako dziedzictwo pruskie, były traktowane jako niewarte opieki i troski o ich stan. Nie przeprowadzano zatem remontów, nie odnawiano wnętrz. Pod koniec lat 50. ub. wieku w spichrzach urządzono wielką hurtownię lodówek, pralek i innych artykułów gospodarstwa domowego, odbiorników radiowych i… telewizyjnych wraz z częściami zamiennymi, a także materiałów budowlanych jak papa, smoła, eternit, listwy i klepki drewniane oraz chemikaliów - farb i lakierów.

- W spichrzach pracował mój ojciec - wspomina Grzegorz Nowicki. - Czasem zaglądaliśmy tam z mamą. Pamiętam stosy różnych ciekawych przedmiotów, drewniane schody i specyficzny zapach starego drewna.

25 stycznia 1960 roku wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków w Bydgoszczy udało się wpisać cały zespół spichrzów do rejestru zabytków pod numerem 418 jako „obiekt krajobrazowy”. Można było zacząć myśleć o generalnym remoncie i zmianie przeznaczenia budynków…

Pali się!

Dziesięć dni później, w piątkowy wyjątkowo mroźny wieczór 5 lutego 1960 roku przechodnie na moście Staromiejskim zauważyli gęsty dym wydobywający się z wnętrza skrajnego spichlerza od strony Rybiego Rynku. Za chwilę wewnątrz pojawił się charakterystyczny rozbłysk. Nie było wątpliwości. Pali się! Ogień rozniecał silny, porywisty wiatr.